Οι νερόμυλοι είναι ένα από τα πρώτα μηχανήματα που κατασκευάστηκαν ποτέ, και χρονολογούνται χιλιάδες χρόνια πίσω. Ήταν μια σημαντική πρόοδος σε σχέση με το άλεσμα σιτηρών με το χέρι ή με ζώα. Οι νερόμυλοι κατευθύνουν μια ποσότητα νερού για να περιστρέψουν έναν μεγάλο τροχό. Αυτός ο τροχός μεταφέρει την κίνηση σε έναν μηχανισμό λείανσης που συνθλίβει τους κόκκους σε αλεύρι.
Στα Κύθηρα η κίνηση του τροχού γίνεται με το νερό να πέφτει από ψηλά σε μια μεγάλη καταπακτή με δύναμη, η οποία με τη σειρά της κινεί τον τροχό, και στη συνέχεια τις μυλόπετρες του Μύλου.
Ο Μυλοπόταμος Κυθήρων είναι γνωστός για τους νερόμυλους του, οι οποίοι χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα. Στο παρελθόν, υπήρχαν έως και 22 νερόμυλοι στην περιοχή, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν την υδροδύναμη του άφθονου τότε νερού της λαγκαδιάς του Μυλοποτάμου, για να αλέσουν σιτηρά.
Σήμερα, μόνο 8 από αυτούς τους νερόμυλους σώζονται τα ερείπια τους, και μόνο ένας, ο μύλος του Φιλιππή είναι ανακατασκευασμένος πλήρως και παραμένει λειτουργικός.
Οι μύλοι κατασκευάζονταν από πέτρα και ξύλο, και ήταν συνήθως μονώροφα κτίσματα. Η διαχείριση του νερού για να αποφεύγονται οι προστριβές, γινόταν με ένα σύστημα διανομής του νερού από την εποχή της Eνετοκρατίας. Το νερό διοχετευόταν μέσα από κανάλια σε μια δεξαμενή, η οποία έστρεφε έναν τροχό. Ο τροχός με τη σειρά του κινούσε τις μυλόπετρες, οι οποίες άλεθαν το σιτάρι. Συνήθως παρήγαγαν αλεύρι από σιτάρι και κριθάρι, το οποίο χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή ψωμιού, ζυμαρικών και άλλων τροφίμων.
Αυτοί οι νερόμυλοι στην περιοχή Μύλοι αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού των Κυθήρων και προσελκύουν πολλούς επισκέπτες κάθε χρόνο.
1. Βσιλού Παστού ή Γάζου
2. Εγγλεζιάνικος
3. Δημητρακόπουλου ή Παστρικού
4. Κεράνης Μεγαλοκονόμου ή Φαμόζαινας
5. Καλομοίρας Βλαχογένη ή Νίκουλα
6. Φίλιππα
7. Ανδρέα Κομηνού
8. Ευγενικώς ή Νεουσακιάνικος
9. Δασκάλου ή Στρατηγιάννικος
10. Γιάννου Ζερβού
11. Αλεξανδρή
12. Ζερβόμυλος
13. Μπάρμπα Πέτρου
14. Καλοχαιρέτη ή Ρερέ
15. Καλοχαιρέτη ή Ρερέ
16. Σπηλάδι
17. Φιφλονιάνικος – Μαλάνου
18. Γιωργίτσας
19. Γιαννούς
20. Ελένης Καλοχαιρετοπούλας
21. Μαστρονικολού
22. Χούχλη
Η περιοχή Μύλοι, είναι προσβάσιμη από μια διαδρομή μέσα από ένα φυσικό μονοπάτι το οποίο δεν αποτελεί ειδικευμένες γνώσεις πεζοπορίας. Απλά φροντίστε να φοράτε κατάλληλα παπούτσια, δηλαδή όχι σαγιονάρες και ανοιχτά πέδιλα.
Λάβετε υπόψη σας ότι αυτά τα φυσικά περιβάλλοντα απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα και σεβασμό από τους ίδιους τους επισκέπτες πρωτίστως, γι’ αυτό το λόγο απαγορεύεται αυστηρά η ρίψη απορριμμάτων, το κάμπινγκ, και το άναμμα φωτιάς για οποιοδήποτε λόγο.
