Λουλούδια Κυθήρων
Η ύπαιθρος στα Κύθηρα πλημμυρίζει από πανέμορφα λουλούδια που φυτρώνουν ακόμα και στα πιο απρόσμενα σημεία και όχι μόνο, όλη την διάρκεια του χρόνου. Στα λιβάδια δίπλα σε δέντρα, σε απόκρημνα βράχια, ακόμα και δίπλα στη θάλασσα, ένα πλήθος με καταγεγραμμένα 723 είδη φυτών εμπλουτίζει την φύση των Κυθήρων, κατατάσσοντας την γη του νησιού ως μεγάλης πυκνότητας φυτικών ειδών. Το πασίγνωστο ενδημικό λουλούδι που συνδέεται άμεσα με το νησί είναι η Σεμπρεβίβα ή Ελίχρυσος, με τα μικρά όμορφα στρογγυλά κίτρινα άνθη που δεν μαραίνονται ποτέ, αλλά ζουν για πάντα όπως λέει και το όνομά τους. Αλλά δεν θα είναι έκπληξη να συναντήσετε πανέμορφες τουλίπες, μυρωδάτα μανουσάκια ή νάρκισσους, ή ακόμη και σπάνιες ορχιδέες.
Σεμπρεβίβα
Το μικρό κίτρινο λουλούδι πήρε το όνομά του, από την ιταλική λέξη sempre που σημαίνει πάντα, και το βίβερε που σημαίνει ζω, δηλαδή σε ελεύθερη μετάφραση ζωντανό για πάντα. Οι Βενετσιάνοι κατακτητές χάρισαν το όνομα αυτό στο μικρό αμάραντο λουλούδι που μοιάζει αποξηραμένο και διατηρεί το χρώμα του για πολλά χρόνια χωρίς νερό.
Ο μύθος λέει ότι όταν ο Πάρις έκλεψε την ωραία Ελένη από την Σπάρτη, στο ταξίδι τους προς την Τροία σταμάτησαν στα Κύθηρα για να κάνουν σπονδές προς τιμήν της θεάς Αφροδίτης που τους που τους προστάτευε. Στα Κύθηρα πέρασαν λίγες ημέρες και ολοκλήρωσαν τον έρωτά τους. Η ωραία Ελένη όμως ζήλεψε την θεά Αφροδίτη που κατά την μυθολογία ζούσε στο νησί και απαίτησε από τον Πάρι να της πει ότι εκείνη ήταν η πιο όμορφη γυναίκα. Ο Πάρις θέλοντας να καθησυχάσει την ωραία Ελένη της είπε δείχνοντάς της το κίτρινο άνθος. Βλέπεις αυτό το λουλούδι, τα μαλλιά σου έχουν το χρυσάφι του χρώμα, το σώμα σου μοιάζει με τον μίσχο του, και το δέρμα σου είναι απαλό σαν τα πέταλα σου. Η ομορφιά σου θα διατηρηθεί έτσι για πάντα.
Κυανό Λούπινο
Είναι ένα πολυετές ποώδες φυτό με δυνατούς βλαστούς που φτάνουν σε ύψος 1,5 μέτρα. Τα φύλλα είναι παλαμικά σύνθετα με 9–17 φυλλαράκια μήκους 3–15 εκατοστών. Τα άνθη παράγονται σε μια ψηλή ακίδα, κάθε λουλούδι μήκους 1–1,5 εκατοστών, συνηθέστερα μπλε έως μοβ στα άγρια φυτά. Τα λουλούδια επισκέπτονται κυρίως οι βομβίνοι. Ιδιαίτερα η ποικιλία polyphyllus αποτελεί μεγάλο αριθμό υβριδίων που γενικά καλλιεργούνται ως λούπινα κήπου, τα οποία μπορεί να ποικίλλουν δραματικά ως προς τα χρώματα.
Χρησιμοποιείται συνήθως σε κήπους για την ελκυστικότητά του στις μέλισσες, την ικανότητά του να βελτιώνει τα φτωχά αμμώδη εδάφη με την ικανότητα δέσμευσης αζώτου, και για τα λουλούδια τους. Πολλές ποικιλίες έχουν επιλεγεί για διαφορετικό χρώμα λουλουδιών, όπως κόκκινο, ροζ, λευκό, μπλε και πολύχρωμο με διαφορετικά χρώματα σε διαφορετικά πέταλα. Έχουν εκτραφεί ποικιλίες χαμηλών αλκαλοειδών ή γλυκών αυτού του λούπινου κατάλληλες για κτηνοτροφικές καλλιέργειες.
Κόμη Αφροδίτης
Το Adiantum capillus-veneris αναπτύσσεται σε ύψος από 15 έως 30 εκατοστά. Τα φύλλα του που προκύπτουν σε συστάδες από έρποντα ριζώματα ύψους 20 έως 70 εκατοστών, με πολύ ευαίσθητα, ανοιχτό πράσινο φύλλα υποδιαιρούμενα σε πέννες μήκους και πλάτους 5 έως 10 χιλιοστά. Η επάνω ράχη είναι μαύρη και συρμάτινη.
Αυτό το φυτό χρησιμοποιείται για ιατρική χρήση από τους ιθαγενείς της Αμερικής. Η φυλή Mahuna χρησιμοποιούσε το φυτό για ρευματισμούς, και οι Ναβάχο χρησιμοποιούσαν ένα έγχυμα του φυτού ως λοσιόν για τσιμπήματα μέλισσας και σαρανταποδαρούσας. Οι Ναβάχο επίσης το καπνίζουν ή το πίνουν για να θεραπεύσουν ψυχικές ασθένειες.
Στην παραδοσιακή ιατρική του Ιράν, η έγχυση από φυλλαράκια Adiantum capillus-veneris χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του ίκτερου.
Τουλίπα
Οι τουλίπες είναι βολβόριζα φυτά και ο βολβός τους είναι ωοειδής, και καλύπτεται από διάφορους μεμβρανοειδείς χιτώνες καστανού χρώματος. Ο πολλαπλασιασμός τους γίνεται με τους βολβούς αυτούς, οι οποίοι δημιουργούν υπόγεια ριζώματα και, με τη σειρά τους, τα ριζώματα αυτά νέους βολβούς, και έτσι μπορούν να δημιουργηθούν ολόκληρες αποικίες.
Τα φύλλα της τουλίπας είναι μακριά και σαρκώδη, αυλακωτά με σχήμα λογχοειδές ή ωοειδές.
Στην Πελοπόννησο και στα Κύθηρα συναντάμε την κιτρινοκροκί τουλίπα, στον Μαλέα και στο Χιονοβούνι, η οποία μοιάζει με φλόγα και τη λέμε “φαναράκι”.
Η ελληνική χλωρίδα περιέχει εννέα είδη του ίδιου γένους: τη χαγερεία, την κλουσιανή, τη νότια, την ορφανίδεια, την ορεινή, την πρώιμη, την κρητική, τη βραχοφυή και τη βοιωτική.
Ανεμώνη
Η ανεμώνη ή ανεμώνα είναι αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο φυτό, ανήκει δε στην οικογένεια των Βατραχιοειδών ή Ρανουγκουλίδων της τάξης των Βατραχιωδών.
Είναι εξαπλωμένη σε ολόκληρο τον κόσμο, είτε ως αυτοφυής είτε ως καλλιεργούμενη, αλλά βασικά βρίσκεται στις δασικές εκτάσεις και τα λιβάδια των βόρειων και εύκρατων περιοχών. Η ονομασία ανεμώνη προέρχεται από τη λέξη άνεμος εξ αιτίας της υπόθεσης που έκαναν οι Αρχαίοι Έλληνες ότι τα φυτά αυτά άνθιζαν μόνον όταν φυσούσε άνεμος.
Υπάρχουν 150 περίπου είδη ανεμώνης. Πολλές ποικιλίες καλλιεργούνται σε κήπους και πάρκα για τα όμορφα άνθη τους.
Από τα αυτοφυή είδη αρκετά είναι δηλητηριώδη. Η ανεμώνη, όμως τρώγεται εάν βραστεί στους 100 βαθμούς ή εάν τσιγαριστεί μαζί με μισό κιλό κρεμμύδι. Επίσης είναι γέμιση για παραδοσιακή πίτα του Ουζμπεκιστάν.
Μανουσάκια ή Νάρκισσος
Τα μανουσάκια είναι ποώδη φυτά και μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 40 εκατοστά μήκος. Τα άνθη είναι λευκά και περιτριγυρίζονται από αρκετά λεπτά και μακριά λογχοειδή, σκουρόχρωμα φύλλα που φτάνουν το ίδιο μέγεθος. Όπως και άλλα είδη νάρκισσων, τα μανουσάκια έχουν ένα από τα πιο έντονα και πιο αναγνωρίσιμα αρώματα από τα λουλούδια του μεσογειακού χώρου, που είναι και η μοναδική περιοχή του κόσμου που το συναντάμε.
Το επιστημονικό όνομα που έχει ολόκληρη η οικογένεια των Νάρκισσων το οφείλει σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία σε έναν πολύ όμορφο νέο, τον Νάρκισσο που καμάρωνε για την ομορφιά του. Από εκεί προέρχεται και η λέξη ναρκισσισμός. Το άρωμα που έχουν τα μανουσάκια είναι τόσο έντονο που σε κλειστό χώρο μπορεί να προκαλέσει ακόμα και νάρκωση στον άνθρωπο. Για τον λόγο αυτό στα σπίτια στα Κύθηρα παλιότερα την νύχτα που κάποιος πήγαινε να κοιμηθεί έπαιρνε από το δωμάτιο που θα κοιμόταν το βάζο με τα μανουσάκια και το μετακόμιζε σε άλλο δωμάτιο, επειδή γνώριζαν τους κινδύνους που μπορούσαν να προέλθουν από το άρωμά του.
Αγριολεβάντα
Πρόκειται για φυτό φρυγανώδες και πολύκλαδο, με όρθιους βλαστούς που φύονται από τη βάση. Είναι συνεπώς θάμνος με ύψος 30 έως 80 εκατοστά. Έχει γκριζοπράσινα φύλλα, στενά ως λογχοειδή. Οι ανθοφόροι βλαστοί καταλήγουν σε ταξιανθία τύπου στάχεος.
Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, τη σαπωνοποιία και στη φαρμακευτική ως τονωτικό και αντικαταρροϊκό. Κύριο συστατικό του είναι η χημική ένωση οξικό λιναλύλιο.
Έχει επίσης αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην επούλωση τραυμάτων. Σε μεγάλες δόσεις η λεβάντα δρα ως υπνωτικό και ναρκωτικό.
Οι ιαματικές της ιδιότητες ήταν γνωστές από την αρχαιότητα και αναφέρονται στο Διοσκουρίδη, τον Πλίνιο και το Γαληνό.
Κυκλάμινο
To κυκλάμινο της υπαίθρου είναι ένα από τα ομορφότερα αγριολούλουδα της Ευρώπης. Στην Ελλάδα συναντώνται πέντε είδη. Είναι πολυετές φυτό με μωβ άνθη ή σπανιότερα λευκά και χαρακτηριστικά καρδιοειδή φύλλα με εντυπωσιακούς χρωματισμούς. Στα Κύθηρα κάποια είδη κυκλαμίνου ανθίζουν την άνοιξη και κάποια άλλα το φθινόπωρο. Φύονται από παραθαλάσσιες περιοχές μέχρι και σε υψόμετρα άνω των 1000 μέτρων στην ύπαιθρο.
Το πιο κοινό είδος κυκλάμινου στην Ελλάδα είναι το κυκλάμινο το γραικό. Το συγκεκριμένο κυκλάμινο ανθίζει τη φθινοπωρινή περίοδο και έχει πυκνά μοβ άνθη. Αναπτύσσεται σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο και είναι ιδιαίτερα διεσπαρμένο σε χέρσες περιοχές.
Άγριο πράσο
Το Άλλιον το αμπελόπρασο (Allium ampeloprasum) ανήκει στο γένος Άλλιον και στην οικογένεια των Λειριοειδών (Liliaceae). Το άγριο φυτό είναι κοινώς γνωστό ως άγριο πράσο. Συναντάται από τη νότια Ευρώπη μέχρι τη δυτική Ασία, αλλά καλλιεργείται επίσης και σε πολλά άλλα μέρη.
Το Άλλιον το αμπελόπρασο θεωρείται ιθαγενές φυτό σε όλες τις χώρες που συνορεύουν με τη Μαύρη, την Αδριατική και τη Μεσόγειο Θάλασσα, από την Πορτογαλία, μέχρι την Αίγυπτο και τη Ρουμανία.
Ορχιδέες
Οι Ορχιδέες είναι καλλωπιστικά μονοκοτυλήδονα φυτά τα οποία συνθέτουν την οικογένεια των Ορχιδοειδών, τη μεγαλύτερη των ανθοφόρων φυτών (Αγγειόσπερμων). Οι ορχιδέες είναι κοσμοπολίτικες, καταλαμβάνοντας σχεδόν κάθε οικοσύστημα, εκτός από ερήμους και παγοκαλύμματα.
Στο νησί υπάρχουν περίπου 60 είδη άγριων ορχιδεών, όπως η Orchis italica, Vermeulenia papilionacea var. aegea, Ophrys tenthredinifera subsp. ulyssea, Serapias orientalis, Neotinea tridentata, Ophrys calypsus, Anacamptis pyramidalis var. brachystachys.